STOKÇULUK SUÇ MUDUR?

Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği'nde "Stokçuluk" terimi "Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetleri" olarak tanımlanmaktadır.
STOKÇULUK YASAK MI?
Stokçuluk yani ihtikar Türk Ceza Kanunu'na göre suçtur. Bu suç TCK 240. madde de "Belli bir mal veya hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır." şeklinde tarif edilmiştir.
28 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmenliği Denetim ve Ceza Hükümleri bölümünde yer alan maddeye göre olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ile diğer acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarının tespit edilmesi halinde bu faaliyetleri yapan kişi ve kurumlara fiyat artışı için on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına, stokçuluk için elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası Kurul tarafından verilir.
“TCK’da ticarete karşı suçların olduğu bölüm altında 240. maddede mal veya hizmet satımından kaçınma suçu şeklinde düzenmiş bir suç var. 765 sayılı TCK, 1926’da yapılmış dolayısıyla o kanunun içerisinde 401. madde var ve madde 1983’te değişikliğe uğramış. Bazı suç tipleri zamana ve şartlara göre biraz daha geride kalabiliyor.
Eski yasanın düzenlenmesinde yasa koyucu; gıda maddeleri ya da kamuya gerekli olan halkın beslenmesi için gereken et, ekmek, un, süt, tuz, şeker, yağ, peynir, zeytin vb. gıda maddeleri ile insanların ısınması, temizliği ya da aydınlanması için madde veya eşyaları, sağlığın korunması ya da tedavide kullanılan ilaçları kapsama almış. Ayrıca sanayide, ulaşımda, tarımda kullanılan, bakanlar kurulu tarafından fiyatları belirlenen, kamuda gerekli olan devlet tarafından ekonomik koşullar sebebiyle fiyatı belirlenmiş ürünler. Sadece bunların stokçuluğu değil dağıtımı, satımı, depolanması veya ticaretiyle uğraşanlar bakımından kazanç güden faaliyette bulunmayı önlemek için yapılmış. Cezası, 2-10 yıl arası hapis cezası ve aynı zamanda da para cezası vardır.
Otomobil Satıcısıyım Bu Piyasada Otomobil Satmak İstemiyorum Stokçuluk Suçu İşlemiş Olur Muyum?
Otomobil acil ihtiyaç değildir.2005 yılında 240. maddede bir cümle halinde düzenleme görebiliyoruz. Madde, ‘belirli bir mal hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyacın çıkmasına neden olan kişi’ ifadesini içeriyor. Cezası, 6 ay ile 2 yıla kadar hapis cezası. Otomobil acil bir ihtiyaç değildir çünkü otomobil satın almadan da bir yere gidebilirsiniz. Mesela unun satışını engellerseniz, ekmek yapımını engellerseniz. Yani gıda anlamından insanların ihtiyacı olan, yaşaması için gerekli olan ve gerçekten ihtiyacını giderebilecek bir mal veya hizmeti yapmaktan kaçınırsanız, ilaç satmazsanız depolarsanız bu stokçuluktur çünkü acil ihtiyacı depoladınız. Böyle durumlarda cezalandırmak söz konusu olur.
STOKÇULUK YASASI NE ZAMAN ÇIKACAK?
Stokçuluk ile ilgili 8 maddelik yasa ve cezaların artırılmasını da içeren Kanun Teklifi Meclis Başkanlığına sunuldu
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından başlatılan yeni uygulamaya göre kurumun internet sitesi üzerinden veya  Alo  175 nolu hattı arayarak "Haksız Fiyat Artışı ve Stokçuluk İhbar Bildirimi" yapılabiliyor. Vatandaşlar kendilerine fahiş fiyattan gıda maddesi veya temel ihtiyaç malzemesi satan işletmeleri  şikayet edebilecekler. Vatandaşların öncelikle Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) kurumsal internet sitesi üzerinden giriş yapmaları gerekiyor. Ardından Haksız Fiyat Artışı ve Stokçuluk İhbar Bildirimi menüsü kullanılarak vatandaşlar ihbarlarını iletebiliyorlar. Bu ihbarlar vatandaşların yaşadıkları illerdeki birimlere iletilerek denetimler ivedilikle yapılıyor.
Av. Esma ÖZALP
03444136226
avesmaozalp@gmail.com